In de winter van 2019 heeft Transect een opgraving uitgevoerd midden in de historische kern van Overasselt (gemeente Heumen). Het onderzoek richtte zich op een locatie waarvan bekend was dat deze in het verleden bij uitstek gunstig in het landschap heeft gelegen.
Op het hoogste punt van het landschap, pal naast het plangebied, is in de loop van de 10e-12e eeuw de eerste kerk van het dorp gesticht. Deze was toen nog in handen was van de Franse abdij van St. Valéry (St. Walrick). Uit het onderzoek van Transect blijkt nu dat de kerk omgeven was door een spitsgracht die ten minste 5,6 m breed en 1,5 m diep moet zijn geweest!
Uit de spitsgracht is vondstmateriaal aangetroffen, zoals aardewerk, op basis waarvan de gracht dateert uit de 11e-12e eeuw. Een groot deel van de vondsten betreft waarschijnlijk nederzettingsafval dat door de bewoners van het direct omliggende terrein (en de bredere kern van Overasselt) in de gracht is geworpen. We kunnen aan de hand van dit ‘afval’ opmaken hoe en wanneer de vroegere bewoners van Overasselt hebben geleefd: “One man’s trash is another man’s treasure”.
Het terrein blijkt – naast de aanwezigheid van de spitsgracht – ook intensief bewoond geweest te zijn in de 11e-12e eeuw. Opvallend is de duidelijke omslag van hout- naar steenbouw in de 13e eeuw. In een latere fase is de gracht gedempt, waarna op dezelfde locatie weer bewoning heeft plaatsgevonden vanaf de 14e eeuw.
Tijdens het onderzoek zijn zowel delen van het kerkterrein als delen van het direct ernaast gelegen erf onderzocht – alles binnen een oppervlakte van 1000 m2. Op het naastgelegen erf blijkt de bewoning zelfs terug te gaan tot de Romeinse tijd. Deze bewoning was toen uiteraard nog niet in ruimte gebonden door de aanwezigheid van de spitsgracht. Een deel van een Romeinse gebouwplattegrond is dan ook bij de aanleg van de spitsgracht verloren gegaan. Romeinse bewoning in Overasselt kennen we onder meer ook al van de locatie Schonenberg, maar deze was in het midden van het dorp nog niet bekend.
